ژن درمانی در درمان سرطان | جدیدترین روش پیشگیری و درمان سرطان پستان

ژن درمانی در درمان سرطان | جدیدترین روش پیشگیری و درمان سرطان پستان

ژن درمانی در درمان سرطان

امروزه راه های زیادی برای درمان سرطان وجود دارد. گرچه هنوز یکی از بهترین راه های درمان آن، پیشگیری از وقوع سرطان یا عود مجدد آن است. اما به هرحال گاهی مواقع، ابتلاء به سرطان اجتناب ناپذیر خواهد بود. یکی از آخرین روش هایی که برای درمان سرطان به کار می رود، ژن درمانی است.

ژن درمانی چیست؟

ژن درمانی نوعی روش درمان یا پیشگیری از بیماری است که دستورالعمل های ژنتیکی درون سلول های یک فرد را فعال می کند. ژن ها در واقع نمود ظاهری تمام جنبه های زندگی یک سلول هستند: آن ها کُدی را درون خود نگه می دارند که سلول ها را قادر به رشد، عملکرد و تقسیم می کند.

وقتی که یک ژن معیوب و غیرفعال باشد، می تواند منجر به تولید پروتئین هایی شود که قادر به انجام وظابف خود نیستند. زمانی که یک ژن معیوب باشد یا بیش از حد فعال باشد، عملکردهای مهم بدن ممکن است دچار اختلال شوند. هدف و غایت اصلی ژن درمانی این است که این گونه ژن های معیوب را شناسایی کرده و به این ترتیب مشکل را از اساس و ریشه حل کند.

ژن درمانی ممکن است شامل جایگزین کردن ژن های معیوب و ناقص با ژن های سالمی باشد که سلول ها را برای تولید پروتئین های مفید آماده می سازند. البته ممکن است این روش شامل تغییر نحوه ی تنظیم ژن ها هم باشد. به این ترتیب ژن های هایپراکتیو یا غیرفعال، بتوانند به درستی عملکرد داشته باشند.

در نهایت این که ژن درمانی می تواند ژن های خارجی داخل سلول را برای انجام وظایف خود فعال کند.

درمان سرطان با ژن درمانی

حال که با معنای ژن درمانی آشنا شدید، بهتر است اندکی در مورد ژن درمان در درمان سرطان نیز صحبت کنیم.

تا به حال تلاش های زیادی برای درمان سرطان با استفاده از ژن درمانی صورت گرفته است. البته خیلی از این تلاش ها و تحقیقات در مراحل اولیه هستند و هم چنان در آزمایشگاه ها مورد تست قرار می گیرند.

البته یکی از روش های ژن درمانی در درمان سرطان که به نام CAR T-Cell Therapy شهرت دارد، توانسته است که تاییدیه سازمان FDA آمریکا را دریافت کند و امید است که به زودی بتواند تاییدیه های دیگری را نیز دریافت کند.

در حال حاضر تحقیقاتی که در مورد ژن درمانی برای درمان سرطان صورت می گیرد بر چند ناحیه تمرکز کرده است. از جمله:

تولید نوعی ویروس که از لحاظ ژنتیکی مهندسی شده است و می تواند به صورت مستقیم سلول های سرطانی را نابود کند. یا این که ژن هایی را بسازند که به سلول های سرطانی فرستاده شده و عملکرد غیرعادی این سلول ها را اصلاح کنند.

یا روش دیگری که به نام ایمونوتراپی شناخته می شود. در این روش درمان سرطان، تلاش بر این است که سیستم ایمنی را به نحوی تقویت و کمک کنند تا بتواند بهتر با سلول های تومور شکل جنگیده و آن ها را نابود کند.

ویروس های مهندسی شده از لحاظ ژنتیک

این روش درمان سرطان، ویروسی های خاصی را می سازد که سلول های سرطانی را تارگت کرده و سلول های سالم را بدون آسیب رها می کنند. این ویروس ها که به نحوی مهندسی شده اند تا ژن های خاصی را داشته باشند، به محض ورود به بدن، می توانند بر روی سلول های سرطانی اثر بگذارند و پروتئینی تولید کنند که قادر به نابودی این سلول ها هست.

در تحقیقاتی که روی حیوانات انجام گرفته، این ویروس های مهندسی شده توانسته اند که نتایج قابل قبولی را به درست آورند. به خصوص در سرطان هایی مثل سرطان روده، مثانه و سرطان استخوان!

یکی از اصلی ترین چالش هایی که در مورد تطبیق این روش با بدن انسان وجود دارد این است که انسان ها، آنتی بادی بیشتر ویروس ها را در بدن خود دارند و ویروس به محض ورود به بدن انسان، ممکن است توسط آنتی بادی نابود شود و به این ترتیب نتواند وظیفه ی خود را به اتمام برساند.

دانشمندان در تلاش هستند تا ویروس های دیگری را استفاده کنند که توسط بدن انسان پذیرفته شوند و البته خطر دیگری نیز نداشته باشند.

در آزمایشاتی که بر روی ویروس های مختلف انجام می شد، ویروسی به نام آدینوویروس، نتایج خیلی خوبی در برابر انواع مختلف سرطان از خود نشان داده است. ( به خصوص در سلول های سنگفرشی سرطانی در گردن و سر)

هم چنین از این روش به عنوان روشی پیشگیرانه برای بافت های دهانی پیش سرطانی یاد می شود.

انتقال ژن

در انتقال ژن، محققین تلاش کردند تا یک ژن خارجی را مستقیم به سمت سلول های سرطانی و بافت های اطراف آن ها بفرستند. هدف این بود که این ژن ها تازه بتوانند منجر به مرگ سلول های سرطانی شوند یا این که به این سلول های سرطانی اجازه ندهند که خون مورد نیاز تومور را منتقل کنند و به این ترتیب در اثر کمبود مواد حیاتی، نابود شوند.

گرچه این روش، نتایج خیلی خوبی نشان داده است اما هنوز چالش های زیادی مثل چالش ” سکوت ژن ها” بر سر راه محققین است. این مشکل به این صورت خود را نشان می دهند که ژن ها منتقل شونده نمی توانند خود را جایگزین کنند.

در تحقیقات بر روی حیوان ها، روش انتقال ژن ها توانست در درمان سرطان پروستات، سرطان ریه و تومورهای لوزالمعده نتایج خیلی خوبی از خود نشان دهد.

در تحقیقات آزمایشگاهی، روش های مختلفی برای انتقال ژن ها امتحان شد. این آزمایشات شامل سرطان های مختلفی مانند سرطان سلول های سنگفرشی سر و گردن، سرطان کبد، سرطان پروستات، سرطان مثانه و دیگر اندام ها بود.

ایمونوتراپی

روش CAR T-Cell Therapy که به دنبال تقویت روش های مبارزه طبیعی سلول های تی شکل بدن بیمار است، یکی از انواع ایمونوتراپی به حساب می آید.

نمونه ای از سلول های تی شکل بیمار جمع آوری می شود و سپس با ویروس هایی که حامل ژن ها به خصوصی هستند، ترکیب می شوند. این ویروس ها، ژن ها را به هسته ی سلول های تی شکل می رسانند، جایی که DNA فرد وجود دارد.

این ژن های به خصوص باعث می شوند تا سلول های تی شکل نوعی پروتئین خاص به نام CAR در سطح خود تولید می کنند. این پروتئین، باعث هدایت سلول های تی شکل به آدرس خاصی می شود که سلول های سرطانی حضور دارند و سپس آن ها را نابود می سازند.

زمانی که سلول ها که حالا آن ها را سلول های تی شکل CAR می نامیم، به بدن بیمار تزریق می شوند، خود شروع به تولید مثل می کنند تا به این ترتیب سلول های نابودگر سرطان بیشتری بسازند و به این ترتیب منجر به درمان تومور و سلول های سرطانی شوند.

گرچه تمام روش هایی که در این مطلب بیان نمودیم، نیازمند تحقیقات بیشتری هستند اما خوشبختانه مراکز درمان سرطان خیلی خوبی در کشور داریم که از جدیدترین روش های درمان سرطان استفاده می کند.

چگونه ریسک ابتلا به سرطان پستان را کاهش دهیم؟

تحقیقات نشان داده است حتی در مواردی که فرد از لحاظ ژنتیکی مستعد بروز سرطان پستان باشد ، تغییر عادات غذایی و رعایت مواردی که به آن اشاره خواهیم کرد توانسته تا حد قابل توجهی این خطر را کاهش دهد. اما این موارد چه هستند؟
1. وزنتان را در محدوده سالم نگه دارید
اگر دچار اضافه وزن و چاقی نیستید ، تلاش کنید این وضعیت مطلوب برای همیشه حفظ شود اما اگر در دسته ی افراد دارای اضافه وزن قرار دارید با مراجعه به پزشک تغذیه و بکارگیری راه کار هایی ساده مانند کاهش کالری مصرفی و افزودن ورزش روزانه به برنامه تان، وزن خود را به حالت ایده آل بازگردانید.

2. پر تحرک تر شوید
افزودن فعالیت های فیزیکی به برنامه روزانه میتواند تاثیر چشم گیری در افزایش سطح ایمنی بدن و مقاومت آن در برابر بیماری ها داشته باشد. میدانیم ایمن بودن بدن از فاکتورهای تعیین کننده در بروز یا شکست دادن بیماری ها است پس توصیه میشود بزرگسالان در هفته حداقل 150 دقیقه را برای ورزش های پر شدت مانند هوازی اختصاص دهند.

3. اگر الکل مصرف میکنید ، آنرا محدود و متوقف کنید
تحقیقات نشان داده است بین مصرف الکل و ریسک ابتلا به سرطان سینه ارتباط مستقیمی وجود دارد بنابراین بهتر است تا حد ممکن از مصرف نوشیدنی های الکی اجتناب کنید.

4. به نوزاد خود شیر بدهید
جالب است بدانید زنانی که در 6 ماه اول تولد فرزندشان ، او را از شیر خود تغذیه کردند، در مقایسع با مادرانی که به فرزندشان شیر خشک دادند ، 10 درصد کمتر در معرض مرگ بر اثر سرطان پستان قرار داشتند و علت آن هم قطع شدن سیکل قاعدگی در دوران شیر دهی و در نتیجه کاهش میزان هرمون استروژن میباشد چرا که سطح بالای هرمون استروژن هم از عواملیست که ممکن است زمینه ی بروز سرطان پستان را محیا کند.

5. درمان های هرمونی را محدود کنید

بنیاد سلامت زنان تحقیاتی را منتشر کرد که نتایج آن نشان میداد زنانی که در مدت طولانی تحت درمان های هرمونی مبتنی بر استروژن و پروژسترون هستند ، شانس بروز سرطان پستان را تا 24 درصد در بدن خود افزایش میدهند. بنابراین تا زمانی که خطر جدی متوجه شما نباشد میتوانید مواردی چون یائسگی یا گرگرفتگی را با مشورت پزشک با کمترین دز مصرفی و کوتاهترین زمان ممکن درمان کنید و یا در مورد انتخاب‌های دیگری که پیشِ رو دارید، مشورت کنید.

6. از قرار گرفتن در معرض پرتو های پزشکی تا حد امکان دوری کنید
در اغلب روش های تصویر برداری پزشکی از دوزهای بالای پرتو ها استفاده میشود و برخی از تحقیقات نشان می دهد ارتباطی بین سرطان پستان و قرار گرفتن در معرض اشعه در طول زندگی شما وجود دارد. انجام چنین آزمایشاتی را فقط در صورت لزوم و با رعایت احتیاط های لازم و مشورت پزشک انجام دهید.

آیا ارتباطی بین قرص های جلوگیری از بارداری و سرطان پستان وجود دارد؟

برخی شواهد نشان می دهد که قرص های جلوگیری از بارداری و آی یو دی هورمونهایی آزاد می کند که خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهد. اما خطر بسیار ناچیز در نظر گرفته می شود و پس از قطع استفاده از داروهای ضد بارداری هورمونی ، این خطر کاهش می یابد. یک مطالعه اخیر نشان داده است که ارتباطی بین استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری هورمونی و سرطان پستان وجود دارد که تعیین می کند برای هر 7690 زنی که حداقل برای یک سال از روشهای پیشگیری از بارداری هورمونی استفاده می کنند ، یک سرطان پستان قابل انتظار است. پس گزینه های پیشگیری از بارداری را با پزشک خود در میان بگذارید. همچنین مزایای پیشگیری از بارداری هورمونی ، مانند کنترل خونریزی قاعدگی ، جلوگیری از بارداری ناخواسته و کاهش خطر ابتلا به سایر سرطان ها از جمله سرطان آندومتر و سرطان تخمدان را در تصمیم گیری تان در نظر بگیرید.

سابقه‌ی سرطان سینه را در خانواده‌ی خود بررسی کنید

حدود ۵ تا ۱۰ درصد موارد ابتلا به سرطان سینه ارثی هستند و به‌واسطه‌ی جهش‌های ژنی از نسلی به نسل دیگر منتقل شده‌اند. اهمیت ژن‌های خانواده‌ی پدری شما به‌اندازه‌ی خانواده‌ی مادری مهم است. جالب است بدانید مردها می‌توانند حامل ژن‌های معیوبی مانند BRCA1 و BRCA2 باشند که نه‌تنها خطر ابتلا به سرطان پستان بلکه خطر ابتلا به سرطان تخمدان و پانکراس را نیز در زن‌ها، افزایش می‌دهد. علاوه ‌براین، وجود چندین مورد ابتلا به سرطان در خانواده‌ی پدری و مادری شما، می‌تواند نشانه‌ای بر وجود ژن سرطان در خانواده‌ی شما باشد اگر سابقه‌ی پزشکی خانواده‌ی شما نگران‌کننده است، از یک متخصص ژنتیک کمک بگیرید. مشاوران ژنتیک می‌توانند اطلاعاتی دقیق و به‌روزی را در مورد خطر ابتلا به سرطان به شما بدهند ،آنها به شما کمک میکنند که نتایج آزمایش‌های ژنتیکی خود را بفهمید و براساس آنها تصمیم بگیرید. همچنین مشاوران می‌توانند مشخص کنند که آیا آزمایش‌های ژنتیکی برای شما مناسب است یا خیر.